Jaarfke 24-02-11

Jaarfke de profeet van het Oldambt.

Jaarfke zijn voorspelling,

Jaarfke zeide: “Die boom die daar staat in Beerta, die heet Jaarfkeboom en als de boom wordt gekapt en er wordt as gevonden zo zal het Oldambt in as vergaan. Als er geen as wordt gevonden zo zal het niet geschieden.

Lang daarna wordt de boom gekapt en er woonden toen nog mensen die hadden het zelf uit Jaarfkes mond gehoord. Toen de boom werd gekapt werd er as gevonden. De boom was een kleine kromme boom en een schoenmaker had hem gekapt om de bast er af te schillen.

Jaarfke had voorspeld als de boom wordt gekapt zal er een groot leger komen en dat is uitgekomen toen graaf Edzard van Oost Friesland met een groot leger de Ommelanden binnen viel in 1499.
Twintig jaar lang was het ramp en ellende in het Reiderland/Oldambt. Pas in 1514 werd door de graaf van Gelre deze graaf Edzard teruggedreven naar Oost Friesland en tot 1517 vocht deze Edzard nog door, om de Ommelanden in zijn bezit te krijgen. In 1528 is deze man gestorven en zijn graf staat in Norden (Oost Friesland) en zo zijn er nog vele voorspellingen die deze Jaarfke heeft gedaan.

Uit het bovenstaande stukje blijkt maar weer hoe interessant het is om een voorstelling te maken die ergens over gaat en niet alleen voor de Groningers maar ook voor de 'boetenofsters' en onze kinderen die dan eens kennis kunnen maken met de regio doormiddel van humor/muziek/beelden en verhaaltjes. Naast de vijf boekjes die al klaar zijn zal de voorstelling ook nog in boek(je)vorm verschijnen, videofilmpjes en cd's om het nog aantrekkelijker te maken. Dit vergt tijd omdat ik alles zelf bekostig en daarom alles in eigen hand moet nemen. Dat betekent boekjes schrijven, foto's verzamelen, liedjes componeren/arrangeren, teksten voor de voorstelling schrijven, cd's maken, video's in elkaar prutsen, geschiedenis bestuderen, verhalen zoeken of verzinnen, boekjes zelf drukken, foto's maken in de regio, filmpjes maken in de regio.
Materiaal kun je gemakkelijk en goedkoop aanschaffen op marktplaats dus dat is te doen. Als meer cultuur-mensen zo dachten dan hoefde Nederland ook niet te bezuinigen...ik denk dat er geen overzicht meer is in subsidie-land en het eigenaardige is dat hoog gestudeerde mensen meer met protesteren bezig zijn als met hun eigen zaakje nog eens onder de loep te nemen...Ik moet steeds aan de spreuk denken...eigenlijk twee spreuken...Links lullen en rechts vullen...en...We nemen een glas, we doen een plas en vervolgens zoals het altijd was.

Het vorig optreden in de Wiemersheerd in Loppersum was weer een succes en het is ontzettend leuk als de mensen in de zaal reageren op de beelden of spontaan lachen om de oude Groninger woorden. Na uitleg over de oude Groninger woorden komen er toch nog mensen na de voorstelling die zeggen dat ze het wel begrijpen maar dat de woorden helemaal nieuw voor ze zijn.
Dit bewijst dat onze mooie taal al een heel stuk aan het verdwijnen is. Ik kan de voorstelling beter noemen “De Vergeten Woorden.”

Groetjes
John Hoekman

Jaarfke deel 2

Jaarfke de grote profeet van het Oldambt,

Jaarfke vaarde eens met zijn bootje over het grote meer van Winschoten naar Blijham.
Daar ontmoette hij een man die 'Heere' heette.
Heere was met zijn mannen aan het maaien op het meiland of ook wel madenland genoemd.
Het was drassig land dat s'winters meestal onder water liep. Meeden of maden betekent weiland en daar zijn vele dorpen naar genoemd zoals Uithuizermeden, Meedhuizen, Meeden enz.

1e Jaarfke voorspelling,

Jaarfke zei tegen Heere...'Oh oh wat ben ik moe geworden om door al die hooi-oppers te varen. Heere sprak tot zijn volk en ze vonden Jaarfkes woorden toch wel heel vreemd, misschien is de man beschonken...zeiden ze.
Jaarfke verkondigde verder...dat het meer waar hij over gevaren was van Winschoten tot Blijham land zal worden en dat er overvloedig gras zal groeien...
De maaiers geloofden eerder dat de hemel naar beneden zou komen als dat het meer tussen Winschoten en Blijham land zou worden. Deze voorspelling is wel uitgekomen tussen Winschoten en Blijham is nu vruchtbaar grasland.

2e Voorspelling,

Als het koolzaad bloeit te midvasten, (3e of 4e donderdag voor pasen)
zo zal Westerwolde staan in grote lasten.

Wanneer het koolzaad te midvasten staat rood
zo staat het Westerwolde land in groten nood.

Dan zal er een leger komen in het Oldambt en Westerwolder land en dan zullen ze hun rechten verliezen. Ze zullen de kloktoren in Vlagtwedde omver werpen en er zal grote schade ontstaan.
Daarna zal het volk door harde arbeid hun rechten weer terug winnen, maar het zal aan een zijden draadje hangen.
Als er vrede heerst in Nederland en men van geen oorlog weet dan zal er een klein leger komen over het Bourtanger land tot voorbij Wedde. Daar zullen twee heren vechten onder één naam en vijand tegen vijand zijn, zodat zulks een oorlog niemand kan begrijpen.
Deze oorlog zal in Westerwolde beginnen en over geheel Nederland gaan en zal bij Wedde weer eindigen.

Hij bedoelde de slag bij Heiligerlee en ook deze voorspelling is dus uitgekomen.
Graaf Aremberg was een Spaanse aanvoerder en de graven van Nassau, Lodewijk en Adolf deden zich voor dat ze in opdracht van de Spaanse koning vochten. De oorlog zal over heel Nederland gaan en hij bedoelde de 80 jarige oorlog.

Volgende keer weer verder
John Hoekman nu ook op Twitter.

Jaarfke de profeet

Jaarfke de profeet uit het Oldambt/Reiderland/Oost Friesland.


Mijn zoektocht naar Jaarfke,

De naam Jaarfke zweeft nu nog anno 2011 als een ontastbaar iets boven het Oldambt en Oost Friesland. Het gewone volk waar ik ook toebehoor weet eigenlijk vrij weinig van dit fenomeen. Ik vroeg een paar jaar geleden aan de mensen of ze wel eens gehoord hadden van Torum en toen kon ook bijna niemand mij vertellen wat het was. Door alle publicaties van de laatste jaren is dat nu inmiddels een beetje veranderd. Torum, nu een verdronken stad, in de Dollard was toen de grootste handelsstad van het oude Reiderland, acht goudsmeden en een wekelijkse markt. Torum was één en al rijkdom en de kooplui lieten dat ook zien aan de rijk versierde koopmanshuizen en dan praat ik over de middeleeuwen. Er staat een verhaaltje van mijn hand op Nederlandse sagen en legendes.


Was Jaarfke een profeet of waarzegger?

Een profeet ziet de toekomst van de wereld, land, provincie of gemeente een waarzegster (meestal toen een heks) ziet meer de toekomst van een persoon of personen.
Een profeet heeft het over wonderbaarlijke uitvindingen, ze zien wagens zonder paarden rijden. Stientje van Kraaierspoul uit Siddeburen voorspelde dat mensen op zeefkes door de lucht vlogen. Ze had het natuurlijk over onze vliegtuigen.
Meldine van Zoutkamp voorspelde dat er grote zijlen (sluizen) kwamen in Zoutkamp en dat er een kanaal zou komen.
Jaarfke kondigde overstromingen aan en Stientje zag de hooi-oppers in het Proostmeer nabij Wagenborgen. Jaarfke voer met zijn boot tussen de hooioppers door van Winschoten naar Blijham toen het daar nog volle zee was. Belangrijk voor de mensen waren de voorspellingen over hongersnood, roofovervallen en overstromingen. Men kon in die tijd aandachtig luisteren naar een profeet en het nieuws werd natuurlijk verspreid door de gehele regio. De voorspellingen van Jaarfke werden al heel vroeg gedrukt ( 1500) en verspreidt door kiepkerels. Een kiepkerel was een venter die langs de deuren ging met zijn koopwaar.

Jaarfke vertelde dat hij de gave had van de heilige geest. Zijn voorspellingen zijn ooit eens opgeschreven maar deze geschriften zijn ook al met raadsels omgeven. Er wordt verteld dat een Oost Friese pastoor het in een misboek had opgeschreven maar anderen beweren dat het wel heel toevallig is dat heel het land onder water stond en dat uitgerekend dit boekje is gered.
K ter Laan heeft een boekje gemaakt in het jaar 1931 en ik hou mij aanbevolen als u dit boekje ergens heeft... of ziet liggen op een vlooienmarkt. Ik heb een herdruk op de kop getikt van drukkerij Bakker uit Drieborg naar een oorspronkelijke uitgave van 1544...of het klopt is de vraag. Bakker had het overgenomen van een oud boekje maar het oorspronkelijk boekje was er niet meer...(bron: K ter Laan)

Wie was de profeet Jaarfke?

Het verhaal gaat dat hij Jaarfke Wiepkes heette en dat te bedenken dat het Gronings woord 'wiepkes' in het Nederlands 'grapjes' betekent. Hij was een vissersman uit Zuidbroek. In het archief van het groothertogdom Oldenburg wordt gesproken over Jaarfke vd Muyden en volgens K ter Laan heeft er nooit een Jaarfke bestaan.
Het zijn , volgens hem, volksverhalen die generatie op generatie zijn doorverteld en in de mond worden gelegd van één man en dat is Jaarfke.

Ik vraag mij af...als de andere profeten wel hebben geleefd (?) waarom Jaarfke dan niet. Stientje van Kraaierspoul achter Siddeburen, Meldine uit Zoutkamp en wie was Triene Wik uit Kolham, ter Laan schrijft: men hoeft dus niet te zoeken naar de dagen waarin Jaarfke leefde.

Ik moet even bekennen dat ik geen geschiedenis-frik ben alhoewel het er wel een beetje op begint te lijken maar ook in mijn boekjes probeer ik dit te vermijden. Het moeten wetenswaardigheden zijn en blijven over de regio (nu het Oldambt) en daarom leesbaar zijn voor de mensen die niet graag lezen maar toch iets meer willen weten over de regio Noord/Oost Groningen.

Ik zal het voor de volgende voorstelling 'Olwiefkenijs' zeker meenenem in de voorstelling want vertellen blijft toch leuker.

Volgende keer over de voorspellingen.
Groetjes
John Hoekman.

Logboek deel 40

De voorstelling,

Deel 1 over Noord/Oost Groningen is helemaal klaar en voor de mensen die mij kennen is dit niet te geloven. De video-beelden gaan over de dorpen Finsterwolde, Ganzedijk, Hongerige wolf, Kostverloren, Drieborg, Nw Schans en Beerta.
De voorstelling die we gaven j.l. in Scheemda liep als een trein en de volgende staat gepland op 17 febr. 2011 in Loppersum...in de Wiemersheerd.
De mensen vinden het een mooi programma dus daar hoef ik me niet druk over te maken.

Het ligt in de bedoeling 1x per maand een voorstelling te geven en dat lukt tot nu toe goed. Deel 1 gaat straks in boekvorm verschijnen en wordt daarmee deel 6 van mijn boekjes. Dit deel zal dan helemaal in het Gronings worden geschreven en ik wil elk hoofdstukje nog op de film vastleggen. Hopelijk ga ik nog niet dood want daar heb ik echt geen tijd voor.

Ik zit nu te broeden over de regio Oosterhoek en dat wordt dan deel 2. Het gaat over de dorpjes Weiwerd, Heveskes en Oterdum die door de industrie zijn verslonden.
Een bron van inspiratie omdat hier het Heveskes klooster stond met het Nijenhuis te Oterdum, het Eelshuis te Wagenborgen en in Oterdum leefde nog eens een beroemde schoolmeester. Oterdum is echt de moeite waard net zoals de Punt v Reide. Het waren belangrijke plaatsen voor soldaten en vestingen...

De bedoeling is dat ik een serie voorstellingen ga maken over meerdere regio's in Noord /Oost Groningen. Ik heb deze week een boekje gelezen over de geschiedenis van Nw. Schans...leuk...leuk...en een boekje over Jaarfke gevonden in een antiquariaten winkeltje. Ik moet het nog even lezen...later hier meer over. Jaarfke was de grote helderziende uit het Oldambt/Reiderland maar verder weet ik er nog weinig vanaf.
Zo had je ook nog Triene Wik uit Kolham...Een wikwief betekent in het Gronings...waarzegster.

Ik was gisteren in het Groninger cultuurcentrum in Scheemda om te netwerken en tot mijn grote verwondering lagen daar ook mijn boekjes...naast alle grote schrijvers...zeker een misverstand van de bibliothecaris. De voorstelling (met flyer) stond ook in een ander boekje vermeld en ik dacht...het begint te ontwaken...als ik straks de pijp uit ga dan staat in Scheemda op de boekenplank tenminste mijn werk, wel onder de naam Tammo de Wilde maar what's in a name...de mensheid zal dan nooit weten wie Tammo werkelijk was.

Oh ja... nog een regio-gevoelig gedicht.

Van Finnerwol tot Dollerd tou
van t Hammerk tot aan diek.
Waren boeren wies en slaauw
in heur korenrepubliek.

Van Finnerwol tot Dollerd tou
van t Hammerk tot aan diek.
Mozzen lu veur dag en daauw
tot navvel tou in t sliek.

Van Finnerwol tot Dollerd tou
van t Hammerk tot aan diek.
Zumen nou boeren gries en graauw
op subsidie en krediet.


Groetjes
Tammo de Wilde