Een tijdsbeeld van de voorstelling 'olwiefkenijs'en de rare ideeén van een gepensioneerde dorpsdirigent in een drieluik-blog.
1 Algemene beschouwing.
Het is maandag 22 juli en we hebben zomer, gisteren 31 graden en dat bevalt erg goed. Ik ben aan het hobby-hooien voor de pony's, schilderwerk aan het huisje en gisteren de laatste hand gelegd aan een klarinet. Ik schreef het al in de vorige blog, stilzitten is moeilijk.
De voorstelling 'olwiefkenijs' begint weer op te leven. De telefoon ging en ik ga met' olwiefkenijs' in oktober naar Siddeburen. De dorpelingen waar ik geweest ben vragen of ik al iets nieuws heb...ja dat krijg je dan en hoe ga je daar mee om. Ik ben reeds aan het broeden en regio per regio behandelen is ook eigenlijk teveel werk dus ik zit er over te denken een samenvatting te maken van de regio's in Noord/Oost Groningen.
De handel in muziekinstrumenten ligt stil en wie gaat er dan ook nog met dit weer op een klarinet zitten toeteren. Ik heb geleerd in de loop der tijden, je moet je nooit vastbijten op één onderwerp, dan krijg je zeker weten een keer hoofdpijn.
Ik ben weer benadert voor het inspelen van een comercial en dat is wel weer leuk...k ben benieuwd of ze het de tweede keer ook zo leuk vinden, meestal valt de tweede keer tegen...even afwachten dus.
2 Het verhaaltje in het Grunnegs uit de voorstelling 'olwiefkenijs.'
Het gaat over mijn stamboom vanaf 1250. Olwiefkenijs betekent familie-berichten en mijn familie leefde in het oude Reiderland. Het zijn nu de verdronken dorpen in de Dollard. Mijn stamvader had een 'oetragen' en ze noemden hem Pude en moeder was Toaveloakster. Deze naam is generatie op generatie zo gebleven. Kinderen heetten dan weer Pude van Pude en als ze een vrouw kregen werd deze weer Toaveloakster. Het woord toaveloakster betekent 'nieuwsgierig mens.'
Een oetragen, het woord komt van uitschelden/pesten en is dus een scheldnaam.
Ik schreef in de veurege blog over de kinder van vrouger...speulgoud haren ze nait en ze kregen ook veul sloag. Ik en mien kameroad Tjoam waren zukse kinder.
Ons eerste schouldag...Wie mozzen Hollands proaten. Tjoam zègt tegen mie hou zèg je miegen in t Hollands. Ik zeg: "Mijgen." Tjoam bedocht zuch nait en ruip hard op deur klas "Meester ik mout mijgen." Nee...nee...zei meester "zo zeg je dat niet Tjaam. Je moet eerst de vinger omhoog steken en op mijn teken vraag je dan fatsoenlijk of je mag plassen." "Aal goud" zee Tjoam..."Ik mieg zo in de boxem" flusterde Tjoam aan mie...Ik zee: "Vinger in lucht doun."
Tjoam dee vinger in lucht mor meester haar t veul te drok mit aandere dingen en Tjoam begon te wuiven en te schoerelen mit moarze en meester zag niks...tot...joa è..."Wat is er Tjaam" zee meester..."Nou huft t nait meer meester" zee Tjoam. Ons lokaal luip schuun oaf noar mien kaante tou en mien gebraide onderboxem wer hail langzoam waarm...Thoes kregen we n pak sloag en mozzen weer t houderhok in.
3 De klarinet Albèrt, Oehler of Böhm systeem?
Het Duits en Frans systeem...in de volksmond...Albert en Böhm systeem. Twee totaal verschillende klarinetten en de één blaast Albert systeem en de ander weer Böhm.
De Duitsers hebben een lange traditie in het bouwen van klarinetten. De landsdelen Saksen, Vogtland, Bohemen wordt vaak genoemd. Een grote naam die je steeds weer tegenkomt is Oskar Oehler (1858-1936) Oehler speelde in het symfonie-orkest van Berlijn en opende zijn werkplaats in 1887, stopte dan met actief spelen. Hij was diegene die de Duitse klarinet perfectioneerde en zo ontstond het "Oehler systeem." Albèrt was een Belg en ontwierp het Albert systeem, in Duitsland waren meerdere bouwers die hun eigen systeem bouwden en kort samengevat iedere bouwer was wel bezig de klarinet te verbeteren. De namen Albèrt en Oehler zijn de namen die we nu nog kennen.
Oskar Oehler had een goede leerling Uebel, die nog steeds een grote naam heeft, alhoewel de huidige Uebel in China wordt gemaakt. Je had nog een belangrijke naam en dat was Ernst Schmid (1870-1954)studeerde klarinet in Leipzig en geïnteresseerd in akoestiek. Hij besloot over te schakelen van een Duits naar een Böhm systeem wat zeer ongebruikelijk was voor een Duitse klarinettist. Hij zag de voordelen van het kleppensysteem maar was ontevreden over de intonatie en ging praten met de heer Kolbe een goede klarinetten-bouwer en zo ontstond het Schmidt-Kölbe systeem. Het was het begin van de "Reform-Böhm" klarinet ca 1900. Later ging Schmidt samenwerken met Fritz Würlitzer en controleerde elke klarinet die de werkplaats uitging...Ja zo ging dat in die dagen. De reform-Böhm klarinet was een combinatie van Oehler en het Böhm systeem.
Groetjes
John Hoekman
