Logboek deel 119

Een Fontain-Couesnon klarinet

Een tijdsbeeld van de voorstelling 'olwiefkenijs' en de rare ideeén van een gepensioneerde dorps-dirigent in een drieluik-blog.

Het is 5/11/2013 en een regenachtige dag in Woldendorp.

Olwiefkenijs

Ik mocht maandag 4/11/13 een voorstelling geven in Veendam voor de biljartclub aldaar. Het feest was in ’De Dukdalf’ een gezellig buurthuis met diverse zalen en leuke gezellige hoekjes. Het publiek was super en het klikte van beide kanten, het was een top middag, daar kan ik weer een week op teren.
Ik heb de laatste tijd geleerd dat je vooraf goed moet informeren voor welk soort publiek je gaat optreden. De mensen moeten er even voor gaan zitten en dan gaat het perfect. De mensen moeten van Plat Gronings houden en een grof woord zit er af en toe tussen en dat moet kunnen, al met al even goed uitkijken voor wie, wat en waar.

Het verhaaltje in het Grunnegs

Vanoaf 1960 ging alles veraandern, je mouten ja mit de tied mitgoan. Je gingen vrouger mit t melkoakertje veur aan weg veur n kan melk, n proatje derbie. De klouken dochten der aans over en minister duimelot bedocht de zulfbedainens in de grode ploatsen. Hai zee ze kopen din aal meer as ze neudeg binnen goud veur de economie, mor we kopen zoveul dat we nou apmoal te dik binnen. Aalgedureg heur je veur
t nais...“De vliegtuigen blijven vandaag aan de grond.“

Törfschippers, scheepjoagers, koleboeren apmoal weg. We hebben nou gas en das toch veul gemakkelijker as s,oavends aal mit kolen sjaauw n. Ain noadail is dat we nou oardbevens hebben, vraauw is der zo benauwd veur dat t huft mor even te trillen kròpt ze bie mie op schoot. As t trillen doan is trilt zai nog aal deur. Ik zeg magst die wel n keer noakieken loaten op scheuren.

Bioscoop ging verdwienen we kregen de televisie. Dokter (ol Kwak) haar der twij noast mekoar din kon hai bie t voetballen t haile veld zain. De harmonikoa-speuler ging langzoamerhaand verdwienen we kregen de Diejé. Daansen mit n normoal verstand wil hail nait meer doar heb je nou excercitiepillen veur din goan je oet joen dak, je hebt gain dakpan meer op kop. Dij Miekel Jakson holt bie t dansen zien spultje vast mit haand, hou vèr bin je din hìn...dat kin toch èlk. Je gonnen der toch langzoamerhaand aan twiefeln of t aal wel beter worren is...

De klarinet

We hadden het in de vorig artikeltje over Frits Würlitzer die de reform-Böhm klarinet maakte omstreeks 1930/40. Het was een combinatie van een Schmidt-Kolbe en Oehler systeem. Een Duitse klarinet met de grepen van een Böhm systeem. Het voordeel was de goede Duitse tuning, intonatie, donker lyrisch geluid en het gemak van de Franse Böhm kleppen.

We hadden het de vorige keer over de heer Schmidt en we weten niet veel over de heer Kolbe. Hij leefde van 1863-1952 in Duitsland. Hij besloot zich te vestigen in 1893 in Altenburg en genoot een opleiding bij de heer A.H.Penzel (1843-1892). Deze naam Penzel kom je later tegen in Amerika. Penzel ging samenwerken met de heer Müller en ze emigreerden naar New York. Omstreeks 1900 zie je dit veel gebeuren de markt was in Amerika immers veel groter. Ik ben gelukkig nog in het bezit van een Penzel-Müller klarinet.

Kolbe ging samenwerken met Schmidt en ze ontworpen zowel Duitse als Böhm systeem klarinetten. Hier was al sprake van een Duits/Frans systeem. Kolbe was de bouwer en Schmidt de ontwerper. Schmidt zijn ontwerp werd gemaakt door Kolbe omstreeks 1900 in Altenberg (Duitsland) De reform klarinet kende dus al eerder zijn oorsprong voordat Frits Würlitzer er in 1930 mee kwam.

Er zijn geen Schmidt-Kolbe klarinetten meer voor zover bekend, wel is er een prijslijst van 1928 overgebleven. Later liet Schmidt zijn systeem maken door de heer Neidhardt in Schöneck (Saksen Duitsland). Hier zijn weinig exemplaren van gemaakt maar wel met een hoge kwaliteits score. Er zijn ook Reinhardt’s eigen systeem klarinetten. In deze tijd had je veel eigen ontwerpen van diverse bouwers daarna ging de heer Schmidt samenwerken met Frits Würlitzer en deze maakte zijn ontwerp. Je kunt dus beter spreken van een Schmidt klarinet die al vanaf omstreeks 1900 werden gemaakt. Würlitzer maakte naast de reform klarinetten ook de Oehler systeem klarinetten, die hier in Nederland, zoals ondergetekende, nog veel wordt gebruikt.

Het is wel duidelijk dat een Duits systeem toch beter klinkt, meer klarinet, dan een Böhm systeem alhoewel er nog steeds bouwers zijn die nieuwe dingen ontwikkelen in het Böhm systeem. De tonnetjes, de rieten, de mondstukken etc. en natuurlijk de boringen. Als je beide systemen bespeeld en een bepaalde tijd op een Böhm speelt zoals ondergetekende en je pakt dan weer de Würlitzer dan merk je het verschil terdege...Speel dan de Würlitzer of elk ander Duits systeem met een Duits mondstuk en zorg altijd dat de boring hetzelfde is als het tonnetje en deze weer dezelfde borig heeft als het bovenste gewricht.

Groetjes
John Hoekman